ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: ΄Αλλο οι τεχνολογικές δυνατότητες, άλλο η αξιοποίησή τους

Νέες αποτελεσματικότερες τεχνολογίες δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα μένουν αναξιοποίητες, ενώ το ρολόι μετράει αντίστροφα...

Η Συμφωνία του Παρισιού το 2015, στην οποία συμφώνησαν σχεδόν όλα τα κράτη δεσμευόμενα να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (βασικού αερίου του «φαινομένου του θερμοκηπίου»), υποτίθεται ότι θα ήταν το σημείο καμπής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στην πραγματικότητα, αποτελεί όπλο των μονοπωλίων που επενδύουν στις ΑΠΕ και των κρατών που είχαν αναπτύξει σχετικές τεχνολογίες απέναντι σε μονοπώλια και καπιταλιστικά κράτη όπου προβάδισμα έχουν οι παραδοσιακές μορφές που στηρίζονται στην ένωση άνθρακα. Οι δυσκολίες όμως στην καπιταλιστική οικονομία, η ανάγκη ενίσχυσης των επενδύσεων σε βιομηχανικούς κλάδους, η διάψευση των προσδοκιών σε κέρδη από επενδύσεις σε ΑΠΕ άλλαξαν τον προσανατολισμό. Ετσι, σήμερα πολλές χώρες είναι πολύ πίσω από τα προβλεπόμενα, ενώ οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει ότι θα αποσυρθούν από τη συμφωνία.

Τα καπιταλιστικά κράτη εξυπηρετούν πρώτα και κύρια το κεφάλαιο της χώρας τους, που βρίσκεται σε ανταγωνισμό με το κεφάλαιο άλλων χωρών (φροντίζοντας παράλληλα για το κοινό συμφέρον τους, τη διαιώνιση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής). Στο πλαίσιο αυτού του ανταγωνισμού θέλουν να διατηρήσουν το προβάδισμα στη δική τους βιομηχανία. Ενδεχομένως επίσης δεν βλέπουν με κακό μάτι κάποιες μεταβολές που θα φέρει η κλιματική αλλαγή (όπως το λιώσιμο των «αιώνιων» πάγων στην Αρκτική, που μαζί με θυελλώδεις χειμώνες και καυτά καλοκαίρια θα προσφέρει και νέους δρόμους εμπορίου). Ταυτόχρονα, τμήματα του κεφαλαίου μπορεί και να προσβλέπουν ως επιχειρηματική ευκαιρία ορισμένες από τις καταστροφές που θα προκαλέσει η κλιματική αλλαγή (π.χ. η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα αναγκάσει παράκτιες πόλεις να δώσουν πολλή δουλειά στον κατασκευαστικό τομέα, είτε για μεταφορά τμημάτων τους σε υψηλότερα εδάφη, είτε για αντιπλημμυρικά μέτρα στο θαλάσσιο μέτωπο). Στον καπιταλισμό κίνητρο είναι το κέρδος. Αυτό οδηγεί την οικονομική δραστηριότητα, βάζοντας σε δεύτερο και τρίτο πλάνο την ποιότητα ζωής των εργαζομένων, την ίδια τη ζωή των ανθρώπων, την προστασία του περιβάλλοντος. Στο μεταξύ, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται.

Στρατηγική

Ο μόνος τρόπος για να κερδηθεί το χαμένο έδαφος είναι να αξιοποιηθεί κάθε δυνατή στρατηγική για τη μείωση των εκπομπών. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ηλιακή, αιολική, υδροηλεκτρική), στο βαθμό που αξιοποιούνται στο πλαίσιο μιας οικονομίας σχεδιασμένης για να ικανοποιεί εργατικές - λαϊκές ανάγκες, θα μπορούσαν να αποτελέσουν στοιχεία μιας τέτοιας προσπάθειας. Είναι επίσης αρκετοί εκείνοι που θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν μεγάλα βήματα και στην κατακράτηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην πηγή τους. Η κατακράτηση άνθρακα, η χρήση και η αποθήκευσή του, σύνολο διεργασιών που ονομάζονται για συντομία CCUS, από τα αρχικά των λέξεων αυτών στα αγγλικά, είναι τεχνολογίες, που αφαιρούν το διοξείδιο του άνθρακα από τα απαέρια των καμινάδων των εργοστασίων, ή ακόμη και από τον ατμοσφαιρικό αέρα και το μετατρέπουν σε χρήσιμα υλικά ή το αποθηκεύουν στο υπέδαφος.

Οι διεργασίες CCUS αντιμετωπίστηκαν ως μη συμφέρουσες λόγω κόστους και αμφισβητήσιμες ως προς τη δυνατότητα εφαρμογής τους. Πρόσφατες βελτιώσεις, όπως η αξιοποίηση χημικών ενώσεων που είναι πιο αποτελεσματικές στη σταθερή δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα, υπολογίζεται ότι θα μειώσουν το κόστος από τα 100 δολάρια ανά τόνο δεσμευόμενου αερίου, που ήταν το 2016, στα 20 δολάρια ανά τόνο, έως το 2025. Παράλληλα, διάφορες μικρές εταιρείες αναπτύσσουν τεχνικές μετατροπής του δεσμευμένου άνθρακα σε λίπασμα, κάτι που θα μείωνε παραπέρα το κόστος της όλης διαδικασίας. Είναι προφανές (και αναμενόμενο) ότι κεφάλαια προσπαθούν να βρουν κερδοφόρο διέξοδο και στον τομέα των CCUS. Συμφέροντα ένθεν κακείθεν διεξάγουν κρυφό επικοινωνιακό πόλεμο. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει η επιστημονική αλήθεια.

Εναλλακτικές

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (οργανισμός που συστάθηκε το 1974 για προστασία των μελών του από τις ελλείψεις πετρελαίου και στον οποίο συμμετέχει και η Ελλάδα), χωρίς τις διεργασίες CCUS το επίπεδο περικοπών στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που απαιτείται ώστε να μην ξεπεραστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου (στόχος της συμφωνίας του Παρισιού) δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί. Τουλάχιστον 13% των μειώσεων πρέπει να προέλθει από CCUS. Τρεις λύσεις υπάρχουν: Να προστεθεί εξοπλισμός σε υπάρχοντα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να αφαιρείται το μεγαλύτερο μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν από την καύση ορυκτών καυσίμων, να μειωθούν οι εκπομπές βιομηχανιών που δεν μπορούν να λειτουργήσουν με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και να αφαιρεθεί διοξείδιο του άνθρακα απευθείας από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Ο περιορισμός των εκπομπών από τα υπάρχοντα εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας μέσω CCUS θα ήταν πιο αποτελεσματικός στην προοπτική μιας οικονομίας, όπου θα γίνεται κύκλιση του άνθρακα και χρήση του π.χ. για παραγωγή τσιμέντου ή πλαστικών. Οι τεχνολογίες CCUS θεωρείται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον περιορισμό των εκπομπών στη βαριά βιομηχανία και ιδιαίτερα στην παραγωγή τσιμέντου, την επεξεργασία μετάλλου και την παραγωγή χημικών ουσιών.

Η χρήση τεχνολογιών CCUS θα αξιοποιηθεί απ' ό,τι φαίνεται σε έναν νέο γύρο ανταγωνισμών ανάμεσα σε μονοπώλια και καπιταλιστικά κράτη με στόχο την αξιοποίησή τους στο βωμό του κέρδους. Η πορεία των μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής θα ήταν πολύ διαφορετική αν στον κόσμο κυριαρχούσε ο τρόπος παραγωγής που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και γι' αυτό εξορισμού πρέπει να φροντίζει για το περιβάλλον, ως θεμελιακό παράγοντα της ευημερίας όλων των ανθρώπων.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»