Η εκπαίδευση στο Λύκειο

 Όχημα της μόρφωσης ή της καπιταλιστικής ανάπτυξης;

Η μόρφωση  είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής διεργασίας η οποία διεξάγεται συστηματικά και οργανωμένα με συγκεκριμένο σκοπό και επιφέρει σημαντικές συνέπειες στη ζωή κάθε ατόμου ξεχωριστά αλλά και της κοινωνίας γενικότερα.

Η εκπαίδευση και κατά συνέπεια η μόρφωση έχουν μια αμφίδρομη σχέση με την κοινωνία. Δε νοείται ανθρώπινη κοινωνία χωρίς Παιδεία, Εκπαίδευση, Αγωγή και αντιστρόφως.

Η εκπαίδευση δεν πρέπει να στοχεύει στην  πρόσληψη πληροφοριών με επιφανειακά και εφήμερα χαρακτηριστικά, αλλά να αποτελεί  τον σημαντικότερο παράγοντα στη διαδρομή του ανθρώπου προς τη μορφωτική του ολοκλήρωση.

Θα έπρεπε επομένως το σημερινό σχολείο και ειδικότερα το Λύκειο να είναι προσανατολισμένο στη δημιουργία μορφωμένων ενηλίκων με κριτική και δημιουργική σκέψη.

 Θα έπρεπε να είναι ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, που θα υποστηρίζει υλικοτεχνικά την επιστημονική γνώση, θα καλλιεργεί τον ανθρωπισμό και θα αναβαθμίζει την αισθητική και την πολιτισμική ταυτότητα κάθε ανθρώπου.

 Ένα σχολείο που θα παρέχει γνώσεις για την εξέλιξη και τη δομή της κοινωνίας, θα καλύπτει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία του μαθητή, ώστε να δημιουργεί κοινωνικά δραστήρια άτοµα.

 Ένα σχολείο που θα αξιοποιεί τη χρήση των νέων τεχνολογιών με βάση τις επιστημονικές μελέτες και θα  διασφαλίζει την ισόρροπη ανάπτυξη του εφήβου μακριά από τη λογική της δημιουργίας “κρίσιμης μάζας” καταναλωτών.

 Ένα σχολείο το οποίο θα βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν τη μαθηματική λογική, η οποία αποτελεί προϋπόθεση κατάκτησης της διαλεκτικής σκέψης και ταυτόχρονα τους εισάγει σε ένα από τα θεμελιώδη επιστημονικά αντικείμενα.

 Ένα σχολείο που θα  ωθεί τους έφηβους  να μάθουν να ερευνούν, να πειραματίζονται, να ανακαλύπτουν και να κατανοούν τους νόμους που διέπουν την εξέλιξη της φύσης  και να τους συνδέουν  με την καθημερινή ζωή τους.

 Ένα σχολείο που θα αντιμετωπίζει την εκμάθηση της Γλώσσας, μητρικής και ξένης, όχι μόνο ως επικοινωνιακό εργαλείο αλλά και ως εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα στον νέο άνθρωπο να αποκτήσει ικανότητα δημιουργικής σκέψης, έκφρασης, γραφής, επικοινωνίας με το περιβάλλον, αφομοίωσης της κοινωνικής εξέλιξης, έτσι ώστε να αποτελεί βασικό στοιχείο της μορφωτικής στάθμης του λαού.

Ένα σχολείο που θα φροντίζει για τη διάσωση της γλώσσας των «αλλόγλωσσων» τμημάτων του πληθυσμού και των πολιτιστικών παραδόσεών τους.

Θα έπρεπε!  

Είναι όμως;

Το ελληνικό Λύκειο μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν κατάφερε να αναπτύξει και ισχυροποιήσει το μορφωτικό επίπεδο των μαθητών.

Σε αυτό συνέβαλε καθοριστικά ο όγκος της διδακτέας ύλης και η αναγωγή των επιδόσεων και εξετάσεων σε αυτοσκοπό. Με αυτόν τον τρόπο περιορίστηκαν δραματικά τα περιθώρια της δημιουργικής παρέμβασης των εκπαιδευτικών στη μόρφωση της νεολαίας. Η επιστημονική γνώση ως ερμηνεία της πραγματικότητας έχει μετατραπεί σε ένα τυποποιημένο κατασκεύασμα, εμπορευματοποιημένο προϊόν  για κατανάλωση στις εξετάσεις.

Το Λύκειο δεν είναι ελκυστικό στους μαθητές γιατί το πρόγραμμά του είναι φορτωμένο με ανούσιες και ασύνδετες μεταξύ τους λεπτομέρειες που δεν τους αφήνουν τον απαιτούμενο χρόνο να σκεφτούν, να αφομοιώσουν και να προβληματιστούν. Εντείνεται το βαθμοθηρικό και ανταγωνιστικό πνεύμα με αποτέλεσμα οι μαθητές να παγιδεύονται σε μια άρνηση προς τη δημιουργική μελέτη και αποστροφή προς το σχολείο.  Οι μορφωτικές αποσκευές των σημερινών μαθητών αλλά και αυριανών πολιτών ολοένα και ελαφρώνουν.

Η εξουθενωτική εκπαιδευτική διαδικασία καταστρέφει τον ψυχικό δυναμισμό της νεολαίας, οδηγεί την πλειοψηφία της στην υποτίμηση και την αποστροφή προς το σχολείο και τη μόρφωση, με αποτέλεσμα τη βαθιά υπονόμευση της  κοινωνικοπολιτικής της συνείδησης. Αυτό δεν αποτυπώνεται μόνο στη σχολική πράξη, αλλά και σε όλες τις εκφράσεις της νεολαιίστικης ζωής, όπως π.χ. στην ψυχαγωγία. Ο εξουθενωμένος, αλλά και ο παρατημένος από κάθε προσπάθεια μόρφωσης μαθητής, αναζητά υποκατάστατα χαράς μέσα από την εκτόνωση και την κατανάλωση των μαζικών, εμπορευματοποιημένων πολιτιστικών υποπροϊόντων, αντί να ζει αληθινά τη ζωή, μέσα από τη διεύρυνση των πνευματικών του οριζόντων, τη συλλογική δημιουργία και την κοινωνική δραστηριότητα.

Όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις επιχείρησαν μεταρρυθμίσεις, κυρίως για το Λύκειο, με πολλές αλλαγές, αναδιαρθρώσεις, που αποτελούν κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΟΟΣΑ, σε Αναλυτικά Προγράμματα, βιβλία, ωρολόγιο πρόγραμμα κ.α.

Στα σχέδια της κυβέρνησης  ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που φαίνεται ότι θα προχωρήσουν άμεσα το επόμενο διάστημα, περιγράφεται  ένα Λύκειο με συρρίκνωση των μαθημάτων της γενικής παιδείας και εισαγωγή 6ωρης διδασκαλίας σε ορισμένα γνωστικά αντικείμενα.

Συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός στην ομιλία του  στη Δ.Ε.Θ αναφέρθηκε στις επικείμενες αλλαγές στην εκπαίδευση τονίζοντας ότι μειώνοντας ριζικά τα μαθήματα στην Β και Γ Λυκείου και αυξάνοντας τις ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων στα οποία θα κρίνεται ο μαθητής, θα  αναβαθμιστεί ο ρόλος  του Λυκείου. Για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα δίνουν 2 φορές «κεντρικά οργανωμένες εξετάσεις»  Γενάρη (με προαιρετικά συνυπολογισμένο τον βαθμό) και Ιούνη, επιπλέον δε  θα εκπονούν διπλωματική εργασία. Τα  θέματα των εξετάσεων  θα αντλούνται από τράπεζα θεμάτων και η βαθμολόγηση των γραπτών αλλά και της διπλωματικής εργασίας, θα γίνεται από μητρώο αξιολογητών. Στο νέου τύπου Λύκειο τα μαθήματα γενικής παιδείας περιορίζονται στην Α΄ Λυκείου, ενώ  στη Β΄ τάξη θα υπάρξουν επιλογές μαθημάτων τα οποία αν δεν προσφέρονται στη σχολική μονάδα (ολιγομελή τμήματα) οι μαθητές θα μετακινούνται σε άλλο Λύκειο ή ΕΠΑΛ ή θα γίνονται μέσω τηλεκπαίδευσης! 

Από τις εξαγγελίες της κυβέρνησης προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν τόσο  στο   μαθητικό πληθυσμό όσο και στους εκπαιδευτικούς.

Πώς αναβαθμίζεται ο ρόλος του Λυκείου όταν τα μαθήματα γενικής παιδείας διδάσκονται μέχρι την  Α΄ τάξη;

Πως θα αναβαθμιστεί η μαθησιακή διαδικασία με την «φροντιστηριοποίηση»  της Γ΄ Λυκείου;

Πώς θα μπορέσουν οι μαθητές να ανταπεξέλθουν σε ένα πιο σκληρό και εξετασιοκεντρικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Μήπως η αύξηση του βαθμού δυσκολίας στα Γενικά Λύκεια θα επιφέρει μείωση του μαθητικού δυναμικού και θα οδηγήσει τα παιδιά από φτωχά λαϊκά στρώματα σε πρόωρη κατάρτιση ή και σε ανεύρεση εργασίας;

Μήπως με τη μείωση του ωρολογίου προγράμματος και τις αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών προκύψουν συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολείων;

Μήπως από αυτές τις συγχωνεύσεις  προκύψουν υπεραριθμίες εκπαιδευτικών οι οποίοι θα εξωθηθούν από την εκπαίδευση;

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνονται από το ΜΝΗΜΟΝΙΟ (2015). Ν. 4336, ΦΕΚ 94, τ.Α΄, 14-8-2015, (σελ. 1026-1027) .

Οι πραγματικοί στόχοι της κυβέρνησης κινούνται σε τρείς  άξονες:

1. Αξιολόγηση: Τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών συνδέονται άμεσα με την αυτοαξιολόγηση της εκπαιδευτικής μονάδας και  την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Είναι δέσμευση της κυβέρνησης στο ντόπιο και ξένο κεφάλαιο και αναφέρεται ρητά στο μνημόνιο. Στόχος της αξιολόγησης είναι η γρήγορη και επιθετική προώθηση των στόχων του 3^ου Μνημονίου για περικοπές και «εξοικονόμηση» δαπανών ταυτόχρονα με τις αντιδραστικές αλλαγές στη δομή και το περιεχόμενο του σχολείου. Το σχέδιο νόμου που κατέθεσε η κυβέρνηση για την επιλογή διευθυντών βασίζεται σε όλο το αντιδραστικό νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει εδώ και χρόνια, που προσαρμόζει το σχολείο στις ανάγκες της αγοράς και βαδίζει σταθερά στις ράγες των κατευθύνσεων Ε.Ε. - ΟΟΣΑ. Αυτή η πολιτική είναι που καθορίζει τελικά το χαρακτήρα του σχολείου άρα και το ρόλο των διευθυντών.

2.  Μαθητεία : Ένα ανταγωνιστικό Λύκειο θα έχει ως αποτέλεσμα την εξώθηση πολλών μαθητών, κυρίως των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, στην πρόωρη επαγγελματική κατάρτιση. Ο στόχος της κυβέρνησης δεν είναι οι μαθητές να προσανατολιστούν προς την επαγγελματική εκπαίδευση γιατί την ίδια στιγμή τα ΕΠΑΛ οδηγούνται σε συρρίκνωση με ψαλιδίσματα στα τμήματα ειδικοτήτων. Ο πραγματικός στόχος της καπιταλιστικής ανάπτυξης απαιτεί προσαρμογές στην δομή και το περιεχόμενο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης καθώς και την προώθηση φτηνού εργατικού δυναμικού στις επιχειρήσεις  όπως ήδη συμβαίνει στον τουριστικό τομέα.

3. Ελαχιστοποίηση έως μηδενισμός των διορισμών: Η μείωση του ωρολογίου προγράμματος, η κινητικότητα μαθητών και εκπαιδευτικών, η συγχώνευση των ειδικοτήτων είναι τα όπλα της κυβέρνησης για τους μόνιμους διορισμούς και την κάλυψη όλων των κενών που διεκδικούν μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς.

Η  ανάγκη για ένα  σχολείο που να  ανταποκρίνεται σήμερα στις μορφωτικές ανάγκες των παιδιών και να  βασίζεται στις μεγάλες δυνατότητες, επιστημονικές και τεχνολογικές, της εποχής μας είναι υπαρκτή.

Το σενάριο που μας προτείνουν είναι εφιαλτικό. Ή  θα το αποδεχτούμε με όλες τις συνέπειες ή θα αντισταθούμε.

Η αποδοχή θα σημάνει το τέλος στο δικαίωμα της μόρφωσης των παιδιών μας και θα δημιουργήσει αυριανούς ευάλωτους εργαζόμενους εύκολα χειραγωγίσιμους, χωρίς αντίδραση στην εκμετάλλευση.  Εργαζόμενους  «όχημα» της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των εργοδοτών.

Η αντίσταση όλων μας, καθηγητών, μαθητών γονιών είναι η μόνη λύση για να διεκδικήσουμε ένα σχολείο που  να ικανοποιεί  τις ανάγκες του λαού, να πάψει να υπηρετεί την καπιταλιστική κερδοφορία αλλά μια κοινωνία που στο επίκεντρό της θα έχει τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.

Μαρία Αλημπέρτη

Μέλος της Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εκπαιδευτικών Αργολίδας

Της παράταξης που στηρίζεται από το Π.Α.ΜΕ