Προτάσεις και μέτρα για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής

  του Ηλία ΠΑΤΙΔΗ*

Το Δεκέμβρη του 2016, η «Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ)» παρέδωσε στη Βουλή την Ετήσια Εκθεσή της.

Θυμίζουμε ότι η ΑΔΙΠΠΔΕ ιδρύθηκε το 2013 (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, νόμος 4142) με στόχο την προώθηση της «αξιολόγησης» και στο χώρο της Εκπαίδευσης ή αλλιώς «η ΑΔΙΠΠΔΕ είναι αρμόδια κατά νόμο τόσο για την εσωτερική αξιολόγηση (αυτοαξιολόγηση) όσο και για την εξωτερική αξιολόγηση της Σχολικής Μονάδας», όπως επισημαίνεται εύστοχα στην ίδια την Εκθεση.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ διατήρησε αυτούσιο τον νόμο 4142/2013, άρα και την ΑΔΙΠΠΔΕ, όπως και το σύνολο του νομοθετικού πλαισίου για την «αξιολόγηση» στην Εκπαίδευση (νόμος 3848/2010, Π.Δ. 152/2013), που είχαν ψηφίσει ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, παγώνοντας τη μέχρι τότε εφαρμογή του.

ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ποτέ δεν έκρυψαν ότι, τόσο ως αντιπολίτευση, όσο και ως κυβέρνηση, ήταν και είναι υπέρ της προώθησης της «αξιολόγησης», δηλαδή του αντιδραστικού κρατικού ελέγχου στη δουλειά των εκπαιδευτικών και στη ζωή του σχολείου.

Ηταν και είναι διακηρυγμένη η θέση της συγκυβέρνησης για στενή συνεργασία με τον ΟΟΣΑ (που σε κάθε Εκθεσή του σημειώνει την ανάγκη προώθησης της «αξιολόγησης»), για τήρηση των δεσμεύσεων απέναντι στην ΕΕ και τις αποφάσεις της (βλ. Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα), αλλά και τις απαιτήσεις του ΣΕΒ (βλέπε 10+2 σημεία του ΣΕΒ για την Παιδεία). Ψήφισε και εφαρμόζει αυτή την περίοδο τον νόμο για την «αξιολόγηση» σε όλο το Δημόσιο, όπως και το 3ο μνημόνιο (από κοινού με ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - Ποτάμι), που κάνει σαφή αναφορά στην ανάγκη προώθησης της «αξιολόγησης» στην εκπαίδευση

Το επιχείρημα με το οποίο προσπαθεί να υφαρπάξει τη συναίνεση ή την ανοχή, ήταν και παραμένει το εξής: Η «αξιολόγηση» του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι τιμωρητική, δεν θα οδηγεί σε απολύσεις και θα συμβάλλει μάλιστα στη βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου. Θα είναι με άλλα λόγια μια «διαφορετική», μια «καλή» «αξιολόγηση», γιατί αυτή θα γίνει από μία «αριστερή κυβέρνηση» κι όχι από μια νεοφιλελεύθερη, «δεξιά» κυβέρνηση. Πρόκειται για το ίδιο, παμπάλαιο επιχείρημα που αναπαρήγαγαν παλιότερα το ΠΑΣΟΚ, σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ΕΕ μπορεί να εξανθρωπιστεί, ο καπιταλισμός να γίνει ανθρώπινος, οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη κ.ο.κ.

Ας δούμε πόσο «διαφορετική» θα είναι η «αξιολόγηση», μέσα από την ίδια την Εκθεση της ΑΔΙΠΠΔΕ, η οποία, σημειωτέον, «σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με το Τριετές Σχέδιο για την Παιδεία του υπουργείου Παιδείας», όπως εισαγωγικά αναφέρει, ο αντιπρόεδρος της ΑΔΙΠΠΔΕ είναι ταυτόχρονα και πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), δηλαδή διορισμένο κυβερνητικό στέλεχος, ενώ ο υπουργός Παιδείας δήλωνε πριν λίγο καιρό ότι προτίθεται να αναβαθμίσει τη λειτουργία της Αρχής.

Ολο το πανόραμα των αντιδραστικών αλλαγών είναι εδώ!

Α) Αυτονομία Σχολικής Μονάδας και Λογοδοσία

Αυτονομία στη διαχείριση των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, στη διαμόρφωση του αναλυτικού προγράμματος (κατά 25% σε επίπεδο σχολείου), στον ορισμό της διδακτέας ύλης, στις μεθόδους διδασκαλίας, στις παιδαγωγικές πρακτικές, στις σχολικές δραστηριότητες, στην «αξιολόγηση» των μαθητών (προκρίνοντας την «αξιολόγηση» μέσα από τον «Ατομικό Φάκελο του Μαθητή», το γνωστό portfolio). Αυτονομία ακόμα και στην Ενισχυτική Διδασκαλία προτείνει η Εκθεση, δηλαδή «να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται σε επίπεδο Σχολικής Μονάδας».

Ενα σχολείο, δηλαδή, που παρά τα ευχολόγια που διατυπώνονται στην Εκθεση, θα λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τα άλλα, με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, με οικονομικό management στο πλαίσιο της καλύτερης διαχείρισης των πόρων. Και θα αποτυπώνει πιο αποφασιστικά από σήμερα στη λειτουργία του και στην αποστολή του τις κοινωνικές - ταξικές καταβολές των μαθητών που το αποτελούν. Ενα σχολείο που αντικειμενικά θα προωθεί τη διαφοροποίηση ακόμα και ανάμεσα στους ίδιους τους μαθητές του, επιφανειακά με εκπαιδευτικά κριτήρια, ουσιαστικά με κοινωνικά - ταξικά κριτήρια.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην Εκθεση, «ενίσχυση της αυτονομίας τουλάχιστον στις περιοχές που αποτελούν αντικείμενο της αυτοαξιολόγησης». Η «αθώα» «αυτοαξιολόγηση», εργαλείο για την προώθηση της αυτονομίας και της λογοδοσίας των Σχολικών Μονάδων.

Β) Επαναφορά της «αξιολόγησης», εσωτερικής και εξωτερικής

Πίσω από τις γνωστές βαρύγδουπες και πομπώδεις φράσεις, η Εκθεση κάνει σαφή αναφορά στην ανάγκη προώθησης της «αυτοαξιολόγησης» των Σχολικών Μονάδων («εσωτερική αξιολόγηση»), αλλά και της «εξωτερικής αξιολόγησης» στο μέλλον, όταν «εμπεδωθεί κουλτούρα αξιολόγησης», δηλαδή όταν καμφθούν οι αντιδράσεις και «περπατήσουν» οι αναδιαρθρώσεις. Δεν κρύβει δηλαδή ότι «αυτοαξιολόγηση» και «εξωτερική αξιολόγηση» αποτελούν κομμάτια μιας ενιαίας διαδικασίας, που το ένα θα διαπλέκεται με το άλλο. Πέφτουν έτσι στον κάλαθο των αχρήστων όλα εκείνα τα επιχειρήματα που διαχρονικά προβάλλουν όλες οι κυβερνήσεις, ότι «η αυτοαξιολόγηση είναι μια εσωτερική διαδικασία του σχολείου, μια διαδικασία ανατροφοδότησης» κ.λπ... Γνωστά, χιλιοειπωμένα επιχειρήματα που ακούγονται χρόνια και χρόνια, για να καμφθούν οι αντιδράσεις και «να διασφαλιστεί η ενεργός εμπλοκή των εκπαιδευτικών». Σύμφωνα με το νόμο 4142/2013, η ΑΔΙΠΠΔΕ δύναται να αναθέτει τη διενέργεια της «εξωτερικής αξιολόγησης» ακόμα και σε ιδιωτική εταιρεία, πιστοποιημένη στον τομέα της «αξιολόγησης».

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Εκθεσης, τα σχολεία θα συντάσσουν «απολογιστική έκθεση αυτοαξιολόγησης» που θα καταχωρείται σε ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα και σε βάση δεδομένων της «αξιολόγησης» του εκπαιδευτικού έργου, ώστε να αξιοποιείται ενδοϋπηρεσιακά, όπως αναφέρεται, για να εντοπίζονται και να κωδικοποιούνται «καλές πρακτικές» (όρος βγαλμένος από την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ). Η απολογιστική αυτή έκθεση θα μπορεί να δημοσιοποιείται, με απόφαση της Σχολικής Μονάδας, προφανώς στη λογική της αυτονομίας. Δηλαδή, τα «καλά» σχολεία θα μπορούν να αυτοπροβάλλονται και να διαφημίζονται, σε αντίθεση με εκείνα που δεν θα δημοσιοποιήσουν την απολογιστική τους έκθεση ή θα υστερούν σημαντικά στα παραγόμενα αποτελέσματα. Αρα, το σχολείο των πολλών ταχυτήτων είναι εδώ!

Σε διάφορα σημεία της Εκθεσης, το σχολείο παρουσιάζεται σαν «γραφειοκρατική μονάδα» ή σαν «διοικητική μονάδα», σε αντίθεση με τα «ευεργετικά» αποτελέσματα της εφαρμογής της «αξιολόγησης» και της αυτονομίας, που θα μετατρέψουν το σχολείο σε «κοινότητα μάθησης», υπερβαίνοντας δήθεν τις ταξικές αντιθέσεις και τα σημάδια κρίσης και σήψης της αστικής κοινωνίας, που μεταφέρονται αναπόφευκτα και μέσα στο σχολείο. «Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε», θα έλεγε κανείς... Το σίγουρο είναι ότι η μάθηση αυτή θα διαφοροποιείται ανάλογα με το κοινωνικό - ταξικό υπόβαθρο του αυτόνομου σχολείου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα παιδιά της εργατικής τάξης.

Γ) Επαναφορά του θεσμού του «μέντορα», της «αξιολόγησης» των δόκιμων εκπαιδευτικών πριν τη μονιμοποίησή τους και του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής Επάρκειας

Πράγματι, εδώ η καινοτομία στις προτάσεις της διορισμένης ΑΔΙΠΠΔΕ μάς αφήνει ...άφωνους. Πρόκειται για προτάσεις - καρμπόν από το «Νέο Σχολείο» και το νόμο 3848/2010 του ΠΑΣΟΚ και της Α. Διαμαντοπούλου!

Ο «σχολικός σύμβουλος» (ο οποίος μετονομάζεται σε «κριτικό φίλο»), μετά από συναντήσεις προετοιμασίας, θα μπαίνει στην τάξη του δόκιμου εκπαιδευτικού για να παρακολουθήσει τη διδασκαλία του. Σε περίπτωση αρνητικής αξιολόγησης, ο εκπαιδευτικός δεν θα μονιμοποιείται και θα παραμένει δόκιμος για δύο ακόμα έτη, χωρίς να διευκρινίζεται τι θα γίνεται σε περίπτωση που κριθεί ξανά αρνητικά. Ρόλο αξιολογητή μπορεί να αναλάβει και ο «μέντορας» (παλιός και προσοντούχος εκπαιδευτικός), θεσμός που επαναφέρεται σαν πρόταση.

Η παρουσίαση των βασικών προτάσεων της Εκθεσης, η επανάληψη των ίδιων και των ίδιων κατευθύνσεων, με τα ίδια επιχειρήματα (έστω και με ΣΥΡΙΖΑίικο τρόπο), επιβεβαιώνει αυτό που οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ έχουν τονίσει εδώ και χρόνια:

Μπορεί η νέα μορφή της «αξιολόγησης» να ρετουσαριστεί, το περιεχόμενό της όμως θα παραμείνει βαθιά αντιδραστικό και αντιεκπαιδευτικό.

Σε τελευταία ανάλυση, όταν μιλάμε για την αξιολόγηση μέσα σε αυτό το σύστημα, στο πλαίσιο αυτής της οικονομίας, που έχει όνομα (καπιταλισμός), μιλάμε για τον αντιδραστικό και ασφυκτικό κρατικό έλεγχο στην εκπαίδευση και στους εκπαιδευτικούς, με στόχο την ταχύτερη προσαρμογή της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις των επιχειρηματικών ομίλων.

Τα σχέδια της κυβέρνησης, αλλά και η στάση όλων των υπόλοιπων συνδικαλιστικών δυνάμεων απέναντι στον αντιδραστικό κρατικό έλεγχο, τη λεγόμενη αξιολόγηση, μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν κριτήρια ψήφου, μπροστά στις αρχαιρεσίες των ΕΛΜΕ και των ΣΕΠΕ για την ανάδειξη αντιπροσώπων για τα συνέδρια ΟΛΜΕ και ΔΟΕ.

Η αλλαγή των συσχετισμών, η ενδυνάμωση του αγώνα για μόρφωση, δουλειά, ζωή με δικαιώματα, η αποφασιστική ενίσχυση της «Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εκπαιδευτικών», είναι στο χέρι των χιλιάδων συναδέλφων, είναι επιλογή πραγματικής ελπίδας και προοπτικής.

Κανένας εφησυχασμός, καμιά επανάπαυση. Αγωνιστική ετοιμότητα και επαγρύπνηση απέναντι στα νέα αντιεκπαιδευτικά σχέδια της συγκυβέρνησης.

*Πρόεδρος της ΕΛΜΕ Πειραιά και μέλος της Πανελλαδικής Γραμματείας Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ