της Μαργαρίτας Κουσαθανά*
Η αστική
Διδακτική χρησιμοποιεί βαρύγδουπες φιλοσοφικές αναφορές στην προσπάθεια
να προσδώσει ακαδημαϊκό της βάρος στις υποτιθέμενες «καινοτομίες» της. Και
όμως, τίποτε πέρα από αναπαλαίωση των ήδη γνωστών σχολών της αστικής
Παιδαγωγικής και Φιλοσοφίας. Νεοθετικισμός-πραγματισμός, η επιστήμη στην υπηρεσία
της αποσπασματικής μάθησης, της στρέβλωσης της πραγματικότητας, της
χειραγώγησης της μαθητικής συνείδησης.
Μια τέτοια προσπάθεια συνιστά και ο «κονστρουκτιβισμός»
(«εποικοδομισμός»), που εισάγεται με τη μορφή της θεωρίας της μάθησης για
να στηρίξει τα δήθεν «νέα-εναλλακτικά μοντέλα» της «ενεργητικής»,
της «ανακαλυπτικής», της «ομαδοσυνεργατικής» κλπ. μάθησης. Οι
οπαδοί του ισχυρίζονται ότι ο μαθητής «οικοδομεί» τις δικές του,
υποκειμενικές «γνώσεις» σχετικά με το περιεχόμενο του μαθήματος.
Ο κονστρουκτιβισμός αρνείται τη δυνατότητα των ανθρώπων
να γνωρίσουν την αντικειμενική πραγματικότητα. Θεωρεί ότι ο καθένας, είτε μόνος
του είτε σε συμφωνία με άλλους, «κατασκευάζει» τα δικά του νοητικά «σχήματα».
Επανεμφανίζεται λοιπόν σε μοντέρνα συσκευασία ο παμπάλαιος υποκειμενικός ιδεαλισμός,
στον αντίποδα πάντα της μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας της αντανάκλασης.
Γιατί έγινε της μόδας μια
αγνωστικιστική-σχετικιστική θεωρία, όπως ο «κονστρουκτιβισμός», στην
εκπαίδευση την εποχή των αλμάτων της επιστήμης; Όχι τυχαία! Αμφισβητώντας
ουσιαστικά την επιστημονική γνώση οδηγεί τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές
τους στη συσκότιση ή στην απόρριψη των νομοτελειών της φύσης και της κοινωνίας.
Έτσι αφαιρεί το λογικό έδαφος κάτω από τα πόδια τους, προϋπόθεση για την
επιτυχή δραστηριότητά τους υπονομεύοντας ακριβώς το ρόλο του συνειδητού
υποκειμενικού παράγοντα της αγωγής και της κοινωνικής εξέλιξης.
Το παρακάτω άρθρο παρουσιάζει κριτικά τον «κονστρουκτιβισμό»
από τη σκοπιά του διαλεκτικού-ιστορικού υλισμού. Εξετάζει την εφαρμογή του στη
διδακτική πράξη και στέκεται στις επιπτώσεις του στη συνείδηση των μαθητών.
Αποκαλύπτει έτσι την αντιδραστική ουσία των «καινοτομιών» που υλοποιούν
τη συντηρητική αναδιάρθρωση στο επίπεδο της διδακτικής διαδικασίας.
