Πλευρές της γλωσσικής διδασκαλίας στα νέα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου

Του Θωμά Κασελούρη

Δημοσιευμένο, Περιοδικό Θέματα Παιδείας,  τεύχος 28, 2006-07

Τα νέα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού, παρόλο που επιχειρούν να εκσυγχρονίσουν τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας, εισάγοντας την έννοια της επικοινωνιακής λειτουργίας, δεν κατορθώνουν να πετύχουν το βασικό σκοπό της γλωσσικής διδασκαλίας, να οδηγήσουν δηλαδή το μαθητή στη συνειδητή γνώση με σκοπό να την καλλιεργήσει δημιουργικά και να τη χρησιμοποιήσει σε κάθε πραγματική επικοινωνιακή περίσταση.  Με τα νέα ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ και με τη μέχρι τώρα μελέτη μας πάνω στα βιβλία, δε φαίνεται να αίρεται η αποσπασματικότητα της προσφερόμενης ύλης με αποτέλεσμα η διαλεκτική σχέση γλώσσας και πραγματικότητας να μην γίνεται ορατή και η σκέψη να διασπάται ακόμα περισσότερο αντί να λειτουργεί δημιουργικά. Μπορεί  στις προθέσεις των συγγραφικών ομάδων να περιγράφεται ως στόχος η γλωσσική καλλιέργεια και η  ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των  παιδιών, αλλά οι δεσμεύσεις των ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ περιορίζουν στο ελάχιστο κάθε τέτοια πρόθεση.   Οι στόχοι και οι σκοποί των νέων Αναλυτικών προγραμμάτων, που ας σημειωθεί είναι έργο των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, στη βάση των αποφάσεων των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια εκπαίδευση που να εξυπηρετεί τα νέα δεδομένα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων είναι τόσο δεσμευτικά που επαναπροσδιορίζουν το ρόλο του εκπαιδευτικού σε ακόμη πιο ασφυκτικά πλαίσια. Μπορεί μεν οι συγγραφικές ομάδες να διατείνονται ότι στις προθέσεις και στη βάση της φιλοσοφίας των ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ είναι να δίνονται τα περιθώρια εκείνα στο μάχιμο δάσκαλο να διαχειρίζεται (προσθέτει, αφαιρεί, τροποποιεί) μέρος αυτού του υλικού, αυτό όμως είναι ή θα πρέπει να είναι αποδεκτό μόνο όταν αναγνωρίζονται οι  παραπάνω δεσμεύσεις. Δεσμεύσεις που έχουν σαφή ιδεολογικά- αξιακά πρότυπα (ανταγωνιστικότητα,  επιχειρηματικότητα, ευρωπαϊκός προσανατολισμός, φιλανθρωπία, εθελοντισμός, ατομοκεντρισμός, εγκατάλειψη αξιακού πλαισίου κοινωνικών δικαιωμάτων) καθώς και σαφή μεθοδολογικά- διδακτικά μοντέλα που στοχεύουν στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και στην απόκτηση σκόρπιων γνώσεων.

Νέα βιβλία Επιστρέφονται στον αποστολέα!

Η νέα χρονιά (2006) ξεκίνησε με τυμπανοκρουσίες για την κοσμογονία των νέων βιβλίων και προγραμμάτων στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο που σχεδιάστηκαν από το ΠΑΣΟΚ και υλοποιούνται από την κυβέρνηση της ΝΔ. Όμως, όποιος θέλει να διδάσκει την αλήθεια πρέπει να την ψάχνει. Γιατί το πρόβλημα με τα νέα βιβλία δεν είναι απλά το κατά πόσον οι εκπαιδευτικοί είμαστε έτοιμοι να τα διδάξουμε, αλλά το τι καλούμαστε να διδάξουμε μέσα από αυτά. Η ελλειμματική και υποτυπώδης επιμόρφωσή μας δεν οφείλεται στην προχειρότητα και τον κακό προγραμματισμό της κυβέρνησης. Πρόκειται για συνειδητή επιλογή, καθώς η κυβέρνηση θεωρεί ότι οι καταλληλότεροι να μας επιμορφώσουν είναι οι μεγαλοεπιχειρηματίες των εκδόσεων. Αυτοί συνέταξαν τα νέα βιβλία, αυτοί οργάνωσαν δεκάδες επιμορφωτικών σεμιναρίων (με το αζημίωτο) τη χρονιά που μας πέρασε και οι ίδιοι τώρα εκδίδουν πληθώρα «βοηθημάτων» για να καλύψουν τα κενά που αφήνουν τα δικά τους βιβλία. Η κυβερνητική αυτή επιλογή δεν αποσκοπεί μόνο στην αύξηση της κερδοσκοπίας των μεγαλοεκδοτών. Η κυρίαρχη σήμερα πολιτική για αποτελεσματικότερη «σύνδεση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της παραγωγής» επιβάλλει οι επιχειρήσεις, ως αυθεντικοί εκφραστές των αναγκών της παραγωγής να αναλάβουν άμεσο και πρωταγωνιστικό ρόλο για το περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Εταιρίες - χορηγοί, εκδοτικοί οίκοι, «μορφωτικά» ιδρύματα, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις περικυκλώνουν κάθε μέρα και πιο ασφυκτικά το σχολείο για να μπολιάσουν τις νεανικές συνειδήσεις με τις κάλπικες «αξίες» της αγοράς.  Θα το επιτρέψουμε;